Deze weblog wordt vanaf november 2011 voortgezet op de nieuwe webloglocatie van het Legermuseum:
http://legermuseum.wordpress.com/category/de-vragen-die-u-stelde/
De weblog van het vraagcentrum gaat verder onder de rubriek "De vragen die u stelde", samen met andere rubrieken zoals: het boek van de maand, nieuwe aanwinsten, evenementen en blogs over speciale studieprojecten. We zien u hier graag terug.
Wij zijn een re-enactmentgroep die het Bataljon Infanterie van Linie nr.2 uitbeeldt in de jaren 1814-1815. Uit onze informatie blijkt dat de Nederlandse infanterie destijds leerwerk van "Engels model" droeg; dit hield o.m. in een bajonetbandelier die over de rechterschouder werd gedragen, waarop een ovale geelmetalen plaat werd gedragen. Op de plaat staat (vermoedelijk) een gekroonde "W". Wij hebben gehoord dat u een dergelijke plaat in uw collectie heeft. Hiervan zouden wij graag een afbeelding willen ontvangen, zodat wij een reproductie kunnen maken om onze uitbeelding te vervolmaken.
antwoord:
In onze collectie bevindt zich inderdaad een dergelijke bronzen plaat met een gekroonde W. Deze is te zien in de basisopstelling, op de 1e etage van ons museum. Dit exemplaar is in 1982 gevonden op het terrein van een voormalig kampement uit de 10-daagse veldtocht.
De plaat met inventarisnummer is 059306 heeft de volgende omschrijving:
Bandeliersplaat van brons met gekroonde "W" t.b.v. manschappen, Nederland ca.1830. De bandeliersplaat is ovaal van vorm en loopt aan de voorzijde iets bol, op de voorkant in diep reliëf een gekroonde "W". Aan de achterzijde aanzetstukken van ogen voor steeknaalden ter bevestiging op de bandelier. N.B. de bandeliersplaat werd gevonden op een voormalig militair kampement bij Oirschot in 1982.
Afmetingen: 7 x 5,5 cm.
Heeft u aanvullingen of vragen over dit artikel? Dan wordt u van harte uitgenodigd om te reageren. Het Legermuseum staat open voor verbeteringen. Klik op de titel van het artikel of op het woordje "reacties".
vraag:
Ik heb een vraag met betrekking tot het uniform van de schutterij ten tijde van de Tiendaagse Veldtocht. Op het schilderij van Hoynck van Papendrecht "De schutterij bij Houthaelen 1831" ziet men de schutterij in actie. Aangezien ik zelf een verzamelaar van 30mm figuurtjes ben en bezig ben deze schutterij uit te beelden heb ik een vraag omtrent de kleur van het uniform. Was dit lakense stof in de kleur grijs? Of is het zwart wat men draagt?
antwoord:
Het uniform van de mobiele schutterij in 1831 bestond uit een donkerblauwe rokjas met een dubbele rij knopen en een staande kraag; rode kraagpatten (accoladevormig) en rode manchetten bij de mouwopslagen. Witte bies om de kraag en bij de taille. Blauwe broek met witte bies. Wat u op het schilderij van Hoynck van Papendrecht ziet, zijn de overjassen. Deze waren bruin of grijs. Oorspronkelijk was de bedoeling grijs - zo beeldt Hoynck ze ook af - maar in de praktijk waren er ook vele die in een ouder model van een bruine kleur rondliepen; in onze collectie bevinden zich ook twee officiersoverjassen van goede kwaliteit, die ook bruin zijn uitgevoerd. De manschappen droegen veel grovere kwaliteit wol, maar in dezelfde kleuren.
Wanneer u figuurtjes beschildert, kunt u daarom de overjassen overwegend grijs schilderen, maar zo her en der ook bruine jassen. Leuk voor de afwisseling! U kunt trouwens op het schilderij van Hoynck ook de rode kraagpatjes zien, die nog op de overjassen waren aangebracht. U kunt ook nog eens in het museum komen kijken: de officiers-overjas is daar in de opstelling te zien. Hij is ook afgebeeld in een Nieuwsbrief van onze Vereniging Vrienden, jaargang 2006, aflevering 3, in het artikel: "Drie uniformjassen uit de jaren van de Belgische Opstand 1830-1839". Deze Nieuwsbrief kunt u na afspraak in onze leeszaal inzien.
Van ons jaarboek Armamentaria is in 1981 een themanummer verschenen over de Tiendaagse Veldtocht, met daarin onder andere een artikel over de Mobiele Schutterij. De teksten van dit themanummer Armamentaria 16 zijn online te raadplegen via de volgende link:
http://www.collectie.legermuseum.nl/strategion/strategion/i004550.html
Het olieverfschilderij van J. Hoynck van Papendrecht "De schutterij in gevecht bij Houthaelen op 6 augustus 1831" bevindt zich in de collectie van het Legermuseum (objectnummer 051025) en maakt deel uit van een schuttersdrieluik.
vraag:
Via een erfenis ben ik enige tijd geleden in het bezit gekomen van een bajonet. Ik erfde hem van mijn vader, hij op zijn beurt zou hem weer van zijn vader gekregen hebben. Van de bajonet is mij niets meer bekend als dat het om een Franse bajonet zou gaan. De bajonet is in de schede 65, 5 cm lang. Zonder de schede is het 63,5 cm lang. Het lemmet is kruisvormig en 51,5 cm lang. Op het lemmet staat aan de ene zijde een P en aan de andere zijde een teken dat ik niet thuis kan brengen (zie foto). Op het gevest is het nummer J (of I) 84754 aangebracht. Op de schede vermoedelijk een springende granaat gevolgd door 36410. De greep is van messing, de schede van staal (oorspronkelijk vermoedelijk geblauwd). Graag zou ik willen weten wat voor bajonet het hier betreft, bij welk wapen het hoorde en of het nog een waarde bezit.
antwoord:
De op de foto's getoonde bajonet is van Frans model, van het type dat sinds 1886 werd uitgereikt bij het Franse infanteriegeweer systeem Lebel. Oorspronkelijk waren deze bajonetten aan de voorzijde voorzien van een neerwaarts gebogen haak, maar vanaf 1915 werden deze haken verwijderd en werden ze zonder haken vervaardigd. Deze bajonetten, die in het Franse leger de bijnaam Rosalie hadden, zijn tot in de tweede wereldoorlog in gebruik gebleven. Deze bajonetten zijn in vrij grote aantallen gemaakt en u zult daarom begrijpen dat ze niet zeer zeldzaam zijn en geen zeer grote waarde vertegenwoordigen.
Heeft u aanvullingen of vragen over dit artikel? Dan wordt u van harte uitgenodigd om te reageren. Het Legermuseum staat open voor verbeteringen. Klik op de titel van het artikel of op het woordje "reacties".
Wijlen dhr. Paasman heeft een behoorlijk complete inventarisatie gemaakt van Friese soldaten die onder Napoleon hebben gevochten. Onder 'zoeken' staat helemaal onderaan een link naar de database met soldaten, die door Tresoar wordt gehost.
zie verder de reacties onder het oorspronkelijke bericht
vraag
Bestaat er een overzicht van Nederlandse mannen die in het leger van Napoleon mee naar Rusland geweest zijn. Eén van de voorvaderen van mijn vrouw, zou met het leger van Napoleon naar Rusland zijn geweest. Mijn pogingen tot nu toe hebben geen registers opgeleverd.
antwoord
Het antwoord op uw vraag bevat zowel een ja als een nee. Nee, want er is niet één overzichtelijke lijst met namen van alle Nederlanders die zich in 1812 bij Napoleons leger bevonden. Maar u kunt wel degelijk naspeuring doen: dus ook "ja". Wat u moet weten, is in welke gemeente deze voorvader van uw vrouw is opgekomen. U kunt dan proberen na te gaan bij welke eenheid hij terecht is gekomen. Deze lijsten van conscripten bevinden zich in de archieven van zowel de provinciale als in een enkele geval de gemeentelijke overheden. Het gemeentearchief Utrecht (GAU) heeft een aardig overzicht op de site hoe dit werkt. Een andere mogelijkheid om te kijken in welk regiment hij gekomen kan zijn, is de lijst van de conscriptie-departementen na te gaan. Dit is een lijst waarin is vermeld welke departementen aan welke regimenten conscripten leverden. In het Nederlandse geval blijven dan meestal 1-5 mogelijkheden over.
Heeft u een idee in welk regiment hij gediend heeft, dan kunt u zich wenden tot het SHD (vroeger SHAT), het Service Historique de la Défense in Frankrijk (Vincennes, Parijs).
http://www.servicehistorique.sga.defense.gouv.fr/
Hier zult u fysiek een bezoek af moeten leggen. Bij het SHD bevinden zich de stamboeken van de verschillende regimenten. U kunt dan het stamboek opvragen en hopen dat u daarin zijn naam tegenkomt. Wanneer u denkt dat hij al voor 1810 in het leger zat, of na 1813 ook nog in het leger (het Koninklijk Nederlands Leger), kunt u ook kijken in het Nationaal Archief in Den Haag, waar de stamboeken van de regimenten Koninkrijk Holland (1806-1810) en Koninkrijk der Nederlanden (1813-...) op naam ontsloten zijn. Daar kunt u dus in een namenlijst zoeken.
Een en ander is, zo leert de ervaring, tijds- en arbeidsintensief, maar als het lukt, wel zeer bevredigend.
Bij de afbeelding:
Hollandse infanterie bij de bruggen over de Berezina, 1812
Veldtocht naar Rusland (1812)
Schoolplaat naar een schilderij van Jan Hoynck van Papendrecht
Objectnummer Legermuseum 00133431
vraag:
Dit gietijzeren voorwerp is gevonden bij de Maas. Het is hol van binnen en heeft één gat. Kunt u mij vertellen wat dit is en hoe oud het voorwerp zou kunnen zijn? De diameter is 7 cm, gewicht 550 gram.
antwoord:
Het gevonden voorwerp betreft een antieke handgranaat. Deze werden vanaf de 16e eeuw tot aan de 18e eeuw gebruikt zonder enige wijziging in vorm of formaat, waardoor het niet mogelijk is om hem exacter te dateren. Ze werden gevuld met buskruit. In het ronde gat werd een houten prop gedaan met een lont om hem aan te steken.
vraag:
Hierbij stuur ik u foto's van een portretminiatuur in onze collectie gesigneerd LT voor Leonard Temminck (1753-1813) Helaas weten wij niet wie de geportretteerde is. Misschien heeft u een suggestie ? Kunt u ons iets meer vertellen over het uniform ? Bij voorbaat hartelijk dank
antwoord:
Het uniform dat de afgebeelde persoon draagt is dat van een ingenieur van het Staatse leger uit de periode rond 1790. Zelf hebben wij in de collectie een tekening van W.C. Staring, daterend uit de periode rond 1900, waarin hij een schets heeft gemaakt n.a.v. een geschilderd portret in particulier bezit van een ingenieur van het Staatse leger Hendrik Dijk. Ons is ook een pastel portret bekend dat zich bevindt in de collectie van het Historisch Museum Den Briel van kapitein-ingenieur Johannes van Westenhout, hem voorstellende als ingenieur van het Staatse leger anno 1794. Het enige merkwaardige aan de uniformering van de persoon, afgebeeld op uw miniatuur, is de oranje kraag, die op beide hierboven genoemde portretten niet is afgebeeld. Een afbeelding van de tekening van Staring vindt u hierbij, als voorbeeld. Wie de afgebeelde persoon is, kunnen wij u niet zeggen; we ‘herkennen’ zijn beeltenis niet. Hopelijk bent u toch met de identificatie van het uniform weer een stapje verder geholpen.
vraag:
The National Maritime Museums of Sweden has carried out an underwater archaeological survey of a 17th century shipwreck in the Stockholm archipelago. During this survey we found a flintlock pistol and a musket (se attached pictures). My question is if you can say anything about the provenience and the age of these weapons?
antwoord:
On basis of the illustrations, the following might be remarked: Both stocks are made for flintlock weapons. The flintlock mechanism didn't come into use until about 1625. It is quite difficult to determine the guns without the mechanisms, since these provide the most information about the dating and whereabouts of the pieces. The slim shape of the pistolstock certainly points out a Dutch origine from about the middle of the seventeenth century. The pistol can with certainty, also on basis of the shape of the pommel, be dated 1640-1670.
It is more diffucult for the musket, but I would think that this dates from about the same period. It is not possible for us to give a more detailed indication of the provenance and date of the musket. Of course one has to consider that the Dutch style of firearms was internationally regarded highly in this period, and that the Dutch style was followed elsewhere in Europe as well. It is also a known fact that in the seventeenth century the Dutch gunmakers were working in Sweden as well. This is proven by the collections in the Livrustkammer in Stockholm and in the museum in Skokloster. If you would like to receive more information concerning these guns, you can always contact us or (perhaps easier for you?) our colleagues in the abovementioned Swedish museums.
vraag:
Ik heb een vraag namens een vrijwilligster die bij ons rondleidt en zeer vasthoudend is wat deze vraag betreft. N.a.v. het sierharnas wat wij bezitten, wordt er met name in de kinderrondleiding verteld over de uitrusting van ridders en over familiewapens. Een geharnaste ridder kon men - zo vertellen we dat altijd- onderscheiden door het wapenschild met zijn familiewapen erop. Maar hoe kon je nou vader en zoon uit elkaar houden in een harnas? Vraag van een kind en sindsdien een heuse vraag hier. Was daar een onderscheidend teken voor? Vond men het überhaupt belangrijk om in harnas herkenbaar te zijn? Of gebruikte een zoon een ander familiewapen, gecombineerd van vader en moeder bijvoorbeeld. Hebben jullie enig idee?
antwoord:
Tijdens gevechten in de Middeleeuwen waren de geharnaste krijgers altijd herkenbaar voor de eigen troepen. Meestal droegen alleen de bevelvoerende ridders een harnas met een helm met dichtgeklapt vizier en iedereen wist wie het waren die deze harnassen droegen. Als ze een schild droegen, was daarop meestal hun blazoen geschilderd maar dat droegen ze niet altijd en dan spraken ze b.v. vaak van tevoren een teken af dat zij zouden dragen, b.v. een om één van hun arm harnassen vastgeknoopt lint of ander stuk langwerpig textiel. Bovendien waren ze vrijwel altijd omringd door hun eigen gevolg van een of meer schildknapen die een herkenbaar vaantje aan hun lans droegen.
Met open vizier strijden
Meestal streden ridders echter met open vizier of zelfs blootshoofds, dus zonder helm, in harnas. Niet uit heldhaftigheid (dat maken wij er tegenwoordig van...) maar uit zuiver praktische noodzaak. De warmtestuwing in een gesloten helm kon zo groot worden dat de drager zelfs kon stikken. Zeker als geharnaste ridders geagiteerd waren zoals in een strijd (of in een toernooi), te meer als de temperatuur ook nog hoog was. Dat is ook historisch aantoonbaar: na een strijd in de buurt van Neurenberg ergens in de vijftiende eeuw zijn naderhand dode ridders in harnas gevonden en met helmen op die donkerrode gezichten hadden en bij wie het schuim op de mond stond: zij waren allen gestikt, niet gedood door tegenstanders!
Ook vochten bevelvoerders met open vizier of zelfs geheel blootshoofds om zich tijdens het strijdgewoel beter verstaanbaar te maken, dus om hard commando's te kunnen schreeuwen zodat deze althans door de omringende soldaten goed gehoord konden worden. Aartshertog Albrecht, tegenstander van prins Maurits bij Nieuwpoort in 1600, vocht daar ook in harnas maar zonder helm. Tijdens de strijd is hij nota bene door een van zijn eigen soldaten per ongeluk met een hellebaard aan het hoofd verwond (maar hij heeft de slag wel overleefd). Je zelf op deze manier letterlijk blootgeven was natuurlijk vol van risico's, letterlijk levensgevaarlijk, zelfs als het vizier maar even werd opgeslagen om lucht te krijgen of een commando te geven, en het daarna weer dichtklapten. Er zijn gevallen bekend dat ridders in dat ene korte moment een kruisboogpijl in het gezicht kregen die hun hoofd doorboorde. Ook de bekende kruisvaarder Richard Leeuwenhart is op deze wijze door het schot van een kruisboog gesneuveld.
vraag:
Toen ik als sergeant in 1954 afzwaaide zat er op mijn jack een oranjekleurig 5-bladeren afbeelding als vervolg op de eerdere 4-bladeren-groene afbeelding (klaverblad) kunt u mij uitleggen wat dat oranjekleurig mouwembleem betekende. het was op een lichtblauwe ondergrond.
antwoord:
Het gaat om een divisieembleem. De 4e divisie kende het vier-bladige klaverblad als embleem (groen op zwart) en het embleem waar u op doelt, betreft het embleem van de 5e divisie. Dit is een kastanjeblad, oranje op nassaublauw. Het schijnt dat dit embleem is bedacht door dpl. korporaal A.A.C. van der Elst, die hiermee een prijsvraag won die uitgeschreven was voor een ontwerp tbv een nieuw embleem. Het kastanje-blad embleem is vastgesteld op 14 mei 1955. De prijsvraag stelde de inzenders tot taak, een embleem te bedenken dat op heraldische wijze het cijfer van de divisie tot uiting bracht. Blijkbaar zag men het vijfblaidge kastanjeblad als geslaagd in deze. Het oude embleem, het klaverblad van de 4e divisie, zou behalve het cijfer 4 ook de onderlinge verbondenheid (kleine delen maken samen één grote) tot uitdrukking moeten hebben brengen.
Uw eenheid is, blijkens uw verhaal, overgeplaatst van de 4e naar de 5e divisie - en daarbij is het mouwembleem, zoals in zo'n geval gebruikelijk, vervangen.
vraag:
vraag:
Afgebeelde dolk komt uit de nalatenschap van mijn vader, kunt u mij hier iets over vertellen? Het heft lijkt van ebbenhout en er zitten een aantal kerven in.
antwoord:
Officieel noemen wij dit wapen een mes omdat de kling éénsnijdend is en dus een platte achterkant heeft. Een dolk is altijd tweesnijdend en heeft in feite een symmetrische kling, dat is hier duidelijk niet het geval. Het mes heeft een snavelpunt.
Het uiterlijk van dit wapen - vooral ook de kleine pareerstang - en de leren schede doen vermoeden dat dit mes Indonesisch is. Het leerwerk van de schede heeft nogal wat weg van de schedes die gebruikt werden voor de zgn Klewang of marechausseesabel, een blank wapen dat gedragen werd door het KNIL, het Nederlands Indische Leger.
vraag:
