Bandeliersplaat anno 1814

vraag:

Wij zijn een re-enactmentgroep die het Bataljon Infanterie van Linie nr.2 uitbeeldt in de jaren 1814-1815. Uit onze informatie blijkt dat de Nederlandse infanterie destijds leerwerk van "Engels model" droeg; dit hield o.m. in een bajonetbandelier die over de rechterschouder werd gedragen, waarop een ovale geelmetalen plaat werd gedragen. Op de plaat staat (vermoedelijk) een gekroonde "W". Wij hebben gehoord dat u een dergelijke plaat in uw collectie heeft. Hiervan zouden wij graag een afbeelding willen ontvangen, zodat wij een reproductie kunnen maken om onze uitbeelding te vervolmaken.

antwoord:

In onze collectie bevindt zich inderdaad een dergelijke bronzen plaat met een gekroonde W. Deze is te zien in de basisopstelling, op de 1e etage van ons museum. Dit exemplaar is in 1982 gevonden op het terrein van een voormalig kampement uit de 10-daagse veldtocht.

De plaat met inventarisnummer is 059306 heeft de volgende omschrijving:

Bandeliersplaat van brons met gekroonde "W" t.b.v. manschappen, Nederland ca.1830. De bandeliersplaat is ovaal van vorm en loopt aan de voorzijde iets bol, op de voorkant in diep reliëf een gekroonde "W". Aan de achterzijde aanzetstukken van ogen voor steeknaalden ter bevestiging op de bandelier. N.B. de bandeliersplaat werd gevonden op een voormalig militair kampement bij Oirschot in 1982.

Afmetingen: 7 x 5,5 cm.

Bij welk onderdeel horen de personen op deze foto

vraag:
Kunt u mij aan hand van de foto vertellen bij welk onderdeel mijn opa heeft gediend. Mijn opa is de man rechts op de foto met het zwaard. Kunt u ook zien wat voor rang hij had?

antwoord:
Hartelijk dank voor uw vraag met bijgezonden foto. Uw opa draagt op de foto op zijn sjako het embleem van de artillerie (twee gekruiste kanonnen). De werkpakken van de ondergeschikten, midden op de foto, duiden ook op artilleristen; naar wij vermoeden gaat het hier om vestingartillerie, maar dat is niet met zekerheid te zeggen. Het onderschrift op het krijtbord, in het midden van de foto, kan naast de goed leesbare tekst "Lichting 1909" heel goed duiden op: "5e Batterij", waarbij men de B wat slordiger heeft ingezet dan gebruikelijk. De rang van uw opa is vermoedelijk die van vaandrig. Dit is niet met zekerheid te zeggen, omdat op de foto de bovenkant van zijn epaulet niet goed te zien is, maar wij menen daar een stip te zien. Het zou ook passen bij zijn situatie (dienstplichtig) en tegelijkertijd toch duidelijk een betere positie dan de mannen in het midden (verschil tussen werkkleding en nette uniform met sabel van uw opa).
U kunt trouwens, als u daarin geïnteresseerd bent, in het Nationaal Archief in Den Haag, www.nationaalarchief.nl vervolgonderzoek doen naar uw opa. Daar bewaart men de zogenaamde stamboeken van de verschillende regimenten, waar doorgaans (summiere) persoonlijke informatie naast de militaire staat van dienst te vinden is.

Heeft u aanvullingen of vragen over dit artikel? Dan wordt u van harte uitgenodigd om te reageren. Het Legermuseum staat open voor verbeteringen. Klik op de titel van het artikel of op het woordje "reacties".

Uniform van de Mobiele Schutterij tijdens de Tiendaagse Veldtocht

vraag:

Ik heb een vraag met betrekking tot het uniform van de schutterij ten tijde van de Tiendaagse Veldtocht. Op het schilderij van Hoynck van Papendrecht "De schutterij bij Houthaelen 1831" ziet men de schutterij in actie. Aangezien ik zelf een verzamelaar van 30mm figuurtjes ben en bezig ben deze schutterij uit te beelden heb ik een vraag omtrent de kleur van het uniform. Was dit lakense stof in de kleur grijs? Of is het zwart wat men draagt?

antwoord:

Het uniform van de mobiele schutterij in 1831 bestond uit een donkerblauwe rokjas met een dubbele rij knopen en een staande kraag; rode kraagpatten (accoladevormig) en rode manchetten bij de mouwopslagen. Witte bies om de kraag en bij de taille. Blauwe broek met witte bies. Wat u op het schilderij van Hoynck van Papendrecht ziet, zijn de overjassen. Deze waren bruin of grijs. Oorspronkelijk was de bedoeling grijs - zo beeldt Hoynck ze ook af - maar in de praktijk waren er ook vele die in een ouder model van een bruine kleur rondliepen; in onze collectie bevinden zich ook twee officiersoverjassen van goede kwaliteit, die ook bruin zijn uitgevoerd. De manschappen droegen veel grovere kwaliteit wol, maar in dezelfde kleuren.

Wanneer u figuurtjes beschildert, kunt u daarom de overjassen overwegend grijs schilderen, maar zo her en der ook bruine jassen. Leuk voor de afwisseling! U kunt trouwens op het schilderij van Hoynck ook de rode kraagpatjes zien, die nog op de overjassen waren aangebracht. U kunt ook nog eens in het museum komen kijken: de officiers-overjas is daar in de opstelling te zien. Hij is ook afgebeeld in een Nieuwsbrief van onze Vereniging Vrienden, jaargang 2006, aflevering 3, in het artikel: "Drie uniformjassen uit de jaren van de Belgische Opstand 1830-1839". Deze Nieuwsbrief kunt u na afspraak in onze leeszaal inzien.

Van ons jaarboek Armamentaria is in 1981 een themanummer verschenen over de Tiendaagse Veldtocht, met daarin onder andere een artikel over de Mobiele Schutterij. De teksten van dit themanummer Armamentaria 16 zijn online te raadplegen via de volgende link:

http://www.collectie.legermuseum.nl/strategion/strategion/i004550.html

Het olieverfschilderij van J. Hoynck van Papendrecht "De schutterij in gevecht bij Houthaelen op 6 augustus 1831" bevindt zich in de collectie van het Legermuseum (objectnummer 051025) en maakt deel uit van een schuttersdrieluik.

Rosalie; identificatie van een bajonet

vraag:

Via een erfenis ben ik enige tijd geleden in het bezit gekomen van een bajonet. Ik erfde hem van mijn vader, hij op zijn beurt zou hem weer van zijn vader gekregen hebben. Van de bajonet is mij niets meer bekend als dat het om een Franse bajonet zou gaan. De bajonet is in de schede 65, 5 cm lang. Zonder de schede is het 63,5 cm lang. Het lemmet is kruisvormig en 51,5 cm lang. Op het lemmet staat aan de ene zijde een P en aan de andere zijde een teken dat ik niet thuis kan brengen (zie foto). Op het gevest is het nummer J (of I) 84754 aangebracht. Op de schede vermoedelijk een springende granaat gevolgd door 36410. De greep is van messing, de schede van staal (oorspronkelijk vermoedelijk geblauwd). Graag zou ik willen weten wat voor bajonet het hier betreft, bij welk wapen het hoorde en of het nog een waarde bezit.

antwoord:

De op de foto's getoonde bajonet is van Frans model, van het type dat sinds 1886 werd uitgereikt bij het Franse infanteriegeweer systeem Lebel. Oorspronkelijk waren deze bajonetten aan de voorzijde voorzien van een neerwaarts gebogen haak, maar vanaf 1915 werden deze haken verwijderd en werden ze zonder haken vervaardigd. Deze bajonetten, die in het Franse leger de bijnaam Rosalie hadden, zijn tot in de tweede wereldoorlog in gebruik gebleven. Deze bajonetten zijn in vrij grote aantallen gemaakt en u zult daarom begrijpen dat ze niet zeer zeldzaam zijn en geen zeer grote waarde vertegenwoordigen.

Heeft u aanvullingen of vragen over dit artikel? Dan wordt u van harte uitgenodigd om te reageren. Het Legermuseum staat open voor verbeteringen. Klik op de titel van het artikel of op het woordje "reacties".