1, 2, 3, 4, hoedje van papier

vraag:
Ik ben werkzaam bij het Historisch Nieuwsblad. Momenteel ben ik bezig met de samenstelling van de Grote Geschiedenis Quiz. In deze quiz zal gevraagd worden naar het hoedje uit het liedje ‘1,2,3,4, hoedje van papier’. Volgens mijn informatie zou het in dit liedje gaan om goedkoop geproduceerde hoedjes, genaamd sjako of schakot, die gedragen werden door plattelands-schutters in de strijd tegen de Belgen in 1830. Nu begreep ik dat de collectie van het Legermuseum zo’n hoedje bevat. Mijn vraag aan u is dan ook: kunt u mij bevestigen dat dit inderdaad het ‘hoedje van papier’ uit het liedje is, of mij doorverwijzen naar iemand die daar wellicht meer van weet?

antwoord:
Uw informatie is juist, het liedje '1, 2, 3, 4, hoedje van...' is gebaseerd op een snelle productie van sjako's ten behoeve van de Nederlandse Mobiele Schutterij voor de mobilisatie 1830-1839. Het binnenwerk van sjako's - een soort cylinderhoed voor militair gebruik - werd gemaakt van leer, vilt en karton; in het geval van deze mobilisatie waren snel grote hoeveelheden nodig en is veel karton gebruikt.
Het zijn overigens geen "hoedjes", ze zijn qua vorm en formaat nogal indrukwekkend; het liedje is spottend bedoeld, omdat de schutters zelf nogal graag erg grote woorden gebruikten in hun 'patriottisme'; dit riep natuurlijk ook weer spot op. We hebben dergelijke exemplaren wel in ons museum - ze zijn overigens zeer kostbaar en zeldzaam.

Bij de afbeelding:
Korporaal van de Plattelands-Mobiele-Schutterij, gekleed in marstenue van 1830-1844. De zwarte, met wasdoek overtrokken bordpapieren sjako werd in opdracht van generaal Baron Tindal door een Utrechtse hoedenfabrikant des Konings ontworpen. In de late avond van 27 december 1830 ontving de eigenaar van dit bedrijf, J. Leenarts, de opdracht. De volgende morgen (!) ontving de generaal een proefmodel, gevolgd door 30 standaardmodellen, die hem op 2 januari 1831 werden toegezonden. Duizend van deze, overigens Pruisische modellen, werden aan het ministerie van Oorlog afgeleverd.